راهکارهای اکتیودایرکتوری

حتماً! اکتیو دایرکتوری (Active Directory یا AD) سرویس اصلی احراز هویت و مدیریت هویت در شبکه‌های مبتنی بر ویندوز سرور است. در اینجا راهکارها و مفاهیم کلیدی مربوط به آن را به طور جامع شرح می‌دهم.

اکتیو دایرکتوری چیست؟

اکتیو دایرکتوری یک سرویس دایرکتوری (پایگاه داده متمرکز) از مایکروسافت است که برای مدیریت کاربران، کامپیوترها، گروه‌ها، سیاست‌ها و سایر منابع در یک شبکه سازمانی استفاده می‌شود. هسته مرکزی آن Domain Services است.

—

راهکارهای اصلی و معماری‌های مختلف اکتیو دایرکتوری

راهکارهای AD را می‌توان بر اساس اندازه و نیاز سازمان به صورت زیر دسته‌بندی کرد:

۱. راهکار استاندارد (On-Premises) – اکتیو دایرکتوری داخلی

این مدل سنتی و قدرتمند برای سازمان‌هایی است که می‌خواهند کنترل کامل روی infrastructure خود داشته باشند.

اجزای کلیدی:

· Domain Controller (DC): سروری که سرویس AD DS را اجرا می‌کند و اطلاعات دایرکتوری را ذخیره می‌نماید.
· Active Directory Domain Services (AD DS): نقش اصلی که مدیریت متمرکز هویت و دسترسی را فراهم می‌کند.
· Forest و Domain: ساختار منطقی AD.
· Domain: یک مرز امنیتی و مدیریتی (مثلاً company.com).
· Forest: مجموعه‌ای از Domainها که یک trust کامل بین آن‌ها برقرار است. Forest بالاترین سطح امنیتی است.
· Schema: ساختار و قواعد پایگاه داده AD.
· Group Policy Object (GPO): ابزار قدرتمند برای مدیریت متمرکز تنظیمات کاربران و کامپیوترها.

مزایا:

· کنترل کامل بر داده‌ها و امنیت
· یکپارچگی عمیق با سرویس‌های داخلی مایکروسافت (File Server, SQL Server, etc.)
· قدرت بسیار بالا در مدیریت از طریق Group Policy
· عدم وابستگی به اینترنت

معایب:

· هزینه بالای اولیه (سرور، لایسنس، نیروی متخصص)
· نیاز به مدیریت و نگهداری مستمر
· مسئولیت به‌روزرسانی و امنیت به عهده سازمان است

—

۲. راهکار هیبریدی (Hybrid) – AD + Azure AD

این راهکار مدرن و رایج، محیط داخلی را با cloud مایکروسافت (Azure) ادغام می‌کند. این مدل، پل ارتباطی بین دنیای داخلی و ابری است.

اجزای کلیدی:

· Azure Active Directory (Azure AD): سرویس هویت و دسترسی مبتنی بر cloud مایکروسافت. توجه: Azure AD یک نسخه cloudی از AD داخلی نیست، بلکه یک سرویس متفاوت با قابلیت‌های مکمل است.
· Azure AD Connect: نرم‌افزاری که بر روی یک سرور داخلی نصب می‌شود و کاربران، گروه‌ها و hash پسوردها را از AD داخلی به Azure AD همگام‌سازی (Sync) می‌کند.

مزایا:

· Single Sign-On (SSO): کاربران با یک حساب (حساب داخلی) می‌توانند هم به منابع داخلی و هم به سرویس‌های cloud مانند Microsoft 365 دسترسی داشته باشند.
· احراز هویت چندعاملی (MFA): فعال‌سازی آسان MFA برای افزایش امنیت.
· Conditional Access: ایجاد قوانین هوشمند برای دسترسی (مثلاً فقط از دستگاه‌های مدیریت‌شده یا از IP مشخص).
· مسیر مهاجرت به cloud: راهی امن و تدریجی برای انتقال به cloud فراهم می‌کند.

معایب:

· پیچیدگی بیشتر در راه‌اندازی و عیب‌یابی
· وابستگی به هر دو محیط (داخلی و ابری)

—

۳. راهکار تمام ابری (Cloud-Only) – Azure AD

برای سازمان‌هایی که هیچ infrastructure داخلی ندارند یا قصد مهاجرت کامل به cloud را دارند.

مکانیزم: همه کاربران و هویت‌ها فقط در Azure AD ایجاد و مدیریت می‌شوند. هیچ سرور Domain Controller داخلی وجود ندارد.

مزایا:

· مدیریت بسیار ساده‌تر
· بدون نیاز به هزینه و نگهداری سرورهای داخلی
· مقیاس‌پذیری و در دسترس بودن بسیار بالا
· یکپارچگی native با Microsoft 365 و سایر سرویس‌های Azure

معایب:

· عدم توانایی استفاده از Group Policyهای سنتی (به جای آن از Intune استفاده می‌شود)
· محدودیت در یکپارچگی با برخی از اپلیکیشن‌های قدیمی (Legacy)

—

راهکارهای تخصصی و افزونه‌های اکتیو دایرکتوری

علاوه بر مدل‌های بالا، سرویس‌های تخصصی‌تری برای گسترش قابلیت‌های AD وجود دارند:

· Active Directory Federation Services (AD FS):
· برای برقراری Single Sign-On (SSO) بین دامنه‌های مختلف یا با اپلیکیشن‌های خارج از سازمان استفاده می‌شود. امروزه بسیاری از کاربردهای آن توسط Azure AD پوشش داده می‌شود.
· Azure Active Directory Domain Services (Azure AD DS):
· یک سرویس مدیریت‌شده از مایکروسافت که یک Domain Controller سنتی را در cloud برای شما deploy می‌کند.
· مورد استفاده اصلی: زمانی که اپلیکیشن‌ها یا سرویس‌های قدیمی شما در Azure اجرا می‌شوند و برای کار کردن به پروتکل‌های قدیمی AD (مانند LDAP, NTLM, Kerberos) نیاز دارند، اما شما نمی‌خواهید خودتان DCها را مدیریت کنید.
· Read-Only Domain Controller (RODC):
· یک کنترلر دامنه “فقط خواندنی” که معمولاً در شعب کوچک یا مکان‌های با امنیت فیزیکی پایین نصب می‌شود. از پایگاه داده اصلی محافظت می‌کند.

—

فاکتورهای کلیدی برای انتخاب راهکار

1. ساختار فعلی: آیا هم اکنون یک AD داخلی دارید؟
2. استراتژی Cloud: آیا قصد استفاده از Microsoft 365 یا سرویس‌های Azure را دارید؟
3. اپلیکیشن‌ها: آیا اپلیکیشن‌های Legacy دارید که به AD داخلی وابسته هستند؟
4. منابع فنی: آیا تیم متخصص برای مدیریت یک AD داخلی پیچیده دارید؟
5. ملاحظات امنیتی و合规ی: داده‌های شما چقدر حساس است و باید در کجا ذخیره شوند؟

جمع‌بندی نهایی

راهکار مناسب برای کنترل هزینه پیچیدگی
AD داخلی (On-Prem) سازمان‌های بزرگ، دولتی، با محدودیت امنیتی کامل بالا (CAPEX) بسیار بالا
هیبریدی (AD + Azure AD) اکثر سازمان‌های امروزی (راهکار توصیه‌شده) ترکیبی متوسط (OPEX) بالا
تمام ابری (Azure AD Only) استارتاپ‌ها، شرکت‌های کاملاً ابری محدود (از طریق پورتال) پایین (OPEX) پایین
Azure AD DS میزبانی اپلیکیشن‌های قدیمی در Azure محدود متوسط (OPEX) متوسط

پیشنهاد راهبردی:
برای اکثر سازمان‌هایی که یک AD داخلی دارند،راهکار هیبریدی با استفاده از Azure AD Connect بهترین انتخاب است. این راهکار مزایای دنیای داخلی و قابلیت‌های مدرن ابری را همزمان فراهم می‌کند و یک مسیر مطمئن برای آینده است.